مبارزه و کنترل آفات کشاورزی
مبارزه و کنترل آفات کشاورزی
آفات کشاورزی یکی از مهمترین چالش‌هایی هستند که کشاورزان در سراسر جهان با آن مواجه‌اند. این آفات می‌توانند به محصولات کشاورزی آسیب‌های جدی وارد کنند، موجب کاهش عملکرد و کیفیت محصولات شوند و در نهایت امنیت غذایی را تهدید کنند. به همین دلیل، توسعه روشهای کارآمد و پایدار برای مبارزه و کنترل آفات کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است.
بهترین روش های مبارزه و کنترل آفات کشاورزی
کنترل شیمیایی
کنترل شیمیایی یکی از متداول‌ترین روشهای مدیریت آفات است که شامل استفاده از سموم دفع آفات مانند حشره‌کش‌ها، قارچ‌کش ها و علف‌کش‌ها می‌شود. این سموم معمولاً به صورت اسپری بر روی گیاهان یا به عنوان محلول در خاک استفاده می‌شوند.
مزایا:
- تأثیر سریع در کاهش جمعیت آفات
- سهولت در استفاده و دسترسی
معایب:
- ایجاد مقاومت در آفات نسبت به سموم
- تأثیرات منفی بر محیط زیست و سلامت انسان
- کاهش تنوع زیستی و تأثیر منفی بر حشرات مفید
به منظور کاهش اثرات منفی کنترل شیمیایی، راهکارهایی مانند استفاده از سموم کم‌خطر، زمان‌بندی مناسب برای سم پاشی، و رعایت دز توصیه‌شده پیشنهاد می‌شود. همچنین، جایگزین‌هایی مانند سموم زیستی و نانو آفت کش‌ها می‌توانند اثرات منفی را کاهش دهند.
کنترل بیولوژیکی
در این روش، از دشمنان طبیعی آفات مانند حشرات شکارگر، انگل ها و عوامل بیماری زای طبیعی (مانند باکتری ها و قارچ ها) برای کنترل جمعیت آفات استفاده می‌شود. برخی از رایج ترین نمونه های کنترل بیولوژیکی عبارتند از:
- استفاده از کفشدوزک ها برای کنترل شته ها
- به‌کارگیری زنبورهای پارازیتوئید برای از بین بردن تخم آفات
- استفاده از قارچ‌های بیماری زا مانند Beauveria bassiana برای کنترل حشرات مضر
مزایا:
- کاهش نیاز به استفاده از سموم شیمیایی
- حفظ تعادل طبیعی اکوسیستم
معایب:
- زمان‌بر بودن اثرگذاری
- نیاز به مطالعات دقیق برای اجرای صحیح
- وابستگی به شرایط محیطی مانند دما و رطوبت
روشهای کنترل بیولوژیکی در کنار سایر روشهای مدیریت آفات می‌توانند یک راهکار پایدار برای کنترل آفات بدون آسیب رساندن به محیط زیست ارائه دهند.
کنترل زراعی
این روش شامل مدیریت صحیح مزرعه و استفاده از تکنیک‌هایی مانند تناوب زراعی، کشت مخلوط، زمان‌بندی مناسب کشت و برداشت و بهبود شرایط خاک برای کاهش آفات است. کنترل زراعی کم هزینه ترین روش کنترل آفات است که نتایج خوبی را هم در کنترل آفات دارد، اما روش سریعی نیست و زمان بر است و دارای روشهای مختلف است:
۱-کاشت گیاهان سالم و قوی: این گیاهان در مقابل آفات مقاومت زیادی نشان می دهند و خسارت وارد شده از آفات را نیز می توانند جبران کنند. آفات معمولاً گیاهان ضعیف را مورد حمله قرار می دهند.
۲- کاشت در محل مناسب: گیاهان را باید در محلی کاشت که برای رشد و نمو مطلوب باشد. یعنی کاشت گیاه در مکانی که آفت نتواند به خوبی رشد و فعالیت کند. برای مثال شته Phylloxera Sp در خاکهای شنی نمی تواند خسارت بزند اما کرم سفید ریشه Polyphylla Olivieri از خانواده Scarabaeidae خاکهای شنی را ترجیح می دهد و کرم مفتولی ریشه از خانواده Elateridae از راسته Coloeptra خاکهای اسیدی را ترجیح می دهند.
۳- کود دهی: کود دهی باعث تقویت گیاهان می شود. گیاهان قوی خسارت آفات را تحمل می نمایند. کودهای نیتروژنه باعث تسریع در رشد شده و مانع خسارت مگس غلات، Oscinella Frit و Thrips می شود. از طرفی دیگر کود نیتروژنه باعث افزایش شته ها شده که برای جلوگیری از این اتفاق باید کود نیتروژنه را با مخلوطی از کودهای پتاسیم و فسفر به کار برد. کود کلسیم نیز طوری بافت خاک را تغییر می دهد که اگر چغندر در خاک اسیدی کشت شود و مورد حمله مگس چغندر یا Pegonyia قرار گیرد با اضافه کردن کود کلسیم می توان از خسارت جلوگیری کرد.
۴- آبیاری: آبیاری مناسب باعث تقویت قدرت ایمنی گیاه شده و مقاومت آن را در برابر آفات افزایش می دهد. یکی دیگر از کاربردهای آبیاری در مبارزه با آفات، غرقاب کردن زمین است، مثلاً برای از بین بردن کرم ساقه خوار برنج Suppressalis Chilo از خانواده Pyralidae که زمستان را به صورت لارو یا شفیره در زیر خاک می گذراند، روش بسیار خوبی است.
۵- زه کشی: زه کشی برای مناطقی مناسب است که خاک دارای املاح زیادی باشد یا سطح آب زیرزمینی بالا باشد.
۶- طرز کاشت: ظرز کاشت یکی از مهمترین راه های مبارزه و کنترل آفات کشاورزی است ، در کشت هایی که گیاهان نزدیک به هم باشند، خسارت آفات هم بیشتر می شود، به خصوص در مورد شپشکها و شته ها. بنابراین باید فاصله مناسب کاشت را رعایت کرد.
۷- تنظیم زمان کاشت و برداشت: هر چه کاشت بهاره و پائیزه دیرتر انجام گیرد، بهتر است، چون در بهار آفات هنگامی ظاهر می شوند که گیاهان به حد کافی رشد نموده و نسبتاً مقاوم هستند و در پائیز هم آغاز رشد مصادف با زمانی است که آفات به خواب زمستانی رفته اند. این موضوع به خصوص در مورد مگس غلات حائز اهمیت است.
۸- هرس کردن: اکثر آفات مخصوصاً آفات درختان میوه مراحل نوزادی تا بلوغ را در زیر پوست خشک درختان سپری می کنند. حرس این شاخه ها و پوسته ها باعث از بین رفتن بسیاری از آفات می شود.
۹- از بین بردن علفهای هرز: قبل از شروع فصل کشت که گیاهی وجود ندارد، علفهای هرز و بقایای گیاهی مکان مناسبی برای آفات هستند. پس از برداشت کشت پائیزه علفهای هرز حاشیه مزارع، محل زمستان گذاری آفات است، بنابراین از بین بردن علفهای هرز حاشیه مزارع و بقایای گیاهی باعث کاهش خسارت می شود.
۱۰- تناوب: تناوب در مورد همه آفات قابل استفاده نیست و فقط شامل آفاتی می شود که اولاً شعاع پرواز محدودی داشته باشند، زیرا در صورت داشتن شعاع پرواز وسیع پرواز کرده و گیاه خود را پیدا می کنند و دوم اینکه تک خوار Monophage باشد،زیرا اگر چندخوار باشد از محصول جایگزین تغذیه می کند.
